„Szlakiem techniki na Warmii i Mazurach”
W dniach 07-10 czerwca 2023 członkowie Oddziału Kaliskiego SIMP uczestniczyli w wyjedzie technicznym na Warmię i Mazury. Plan wyjazdu zakładał poznanie historii postępu przemysłowego tego regionu.
Pierwszym zwiedzanym obiektem było Centrum Techniki i Rozwoju „Muzeum Nowoczesności” w Olsztynie. Muzeum mieści się w budynku zabytkowego tartaku, gdzie prezentowane są zbiory dotyczące rozkwitu cywilizacyjnego i technicznego miasta oraz jego otoczenia. Ekspozycje tematycznie nawiązują min do: rozwiązań technicznych z XIX wieku, postaci lokalnych laureatów Nagrody Nobla. Prezentuje również historię budownictwa, transportu kolejowego, komunikacji miejskiej a także historię rozrywki i życia codziennego mieszkańców miasta i jego okolicy. Dopełnieniem wizyty był spacer ulicami Starego Miasta w Olsztynie.
Pierwszy dzień był również okazją do krótkiego ale bardzo sympatycznego spotkania z Prezesem Oddziału SIMP w Olsztynie – kol. Stanisławem Bielskim.
Drugi dzień wyjazdu przeznaczony był na zwiedzanie obiektów, których historia nierozerwalnie łączy z II Wojną Światową. Pierwszym obiektem był „Wilczy Szaniec”. To kwatera główna Adolfa Hitlera i Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych (niem. Oberkommando der Wehrmacht, OKW). Wybudowana została w lesie na wschód od Kętrzyna. Kompleks ten pierwotnie składał się z żelbetowych schronów, lżejszych budynków z cegły oraz drewnianych baraków, które były ośrodkiem dowodzenia w czasie wojny. Na miejscu uczestnicy wyjazdu zapoznali się z planami budowy i funkcjonowaniem obiektu jak również z historią nieudanego zamachu na życie Hitlera w lipcu 1944.
Następnie uczestnicy wyjazdu przejechali do osady leśnej Mamerki. W tym miejscu znajdują się bunkry zbudowane dla Kwatery Głównej Niemieckich Wojsk Lądowych (OKH) (niem. Oberkommando des Heeres OKH). Kwatera ta składała się z ponad 30 żelbetonowych schronów typu ciężkiego (ich ściany i stropy mają nawet 7 m grubości) oraz ponad 250 innych obiektów infrastruktury technicznej w tym własnej stacji kolejowej i siłowni energetycznych. Bunkry nie zostały wysadzone przez wycofujące się wojska niemieckie i zachowały się w stanie praktycznie nienaruszonym. Część z nich udostępniona jest do zwiedzania, w ich wnętrzach znajdują się ekspozycje poświęcone IIWŚ. Na terenie obiektu znajduje się również współczesna wieża widokowa z której roztacza się widok na jezioro Mamry.
Kolejnym zwiedzanym obiektem była zlokalizowana w lesie koło Pozedrza, Kwatera Himmlera kryptonim „Hochwald”. Ten zespół bunkrów wybudowano w oparciu o rozwiązania wykorzystane podczas budowy „Wilczego szańca”. Na terenie kwatery znajdowało się pięć schronów o odporności typu „B”, schron specjalny Heinricha Himmlera położony w części centralnej, dwie wartownie, garaż podziemny i prawdopodobnie baraki drewniane. Na temat użytkowania kwatery zachowało się niewiele dokumentów źródłowych. Obiekty na terenie kwatery zostały wysadzone przez Niemców w styczniu 1945 roku.
Na trasie zwiedzanie znalazły się również śluzy Kanału Mazurskiego. To nieukończony kanał wodny, który miał połączyć Wielkie Jeziora Mazurskie z Bałtykiem poprzez rzeki Łynę i Pregołę. Jego budowa w zamyśle miała na celu aktywizację gospodarczą Prus Wschodnich. Budowa kanału trwała z przerwami od 1911 roku, ostatecznie jego budowa została przerwana w 1940 roku. Po zakończeniu wojny nie podjęto już prac nad jego dokończeniem.
W trzecim dniu wyjazdu uczestnicy udali się do Mikołajek. Z portu wyruszyli statkiem m/s „Niegocin”, należącym do Żeglugi Mazurskiej, w rejs do Rucianego Nidy. M/s „Niegocin” to pierwotnie holownik rzeczny typu HM 300, zwodowany w 1957 r. Aktualnie, po gruntownej przebudowie, pełni rolę statku pasażerskiego. Jedną z atrakcji rejsu było śluzowanie pomiędzy jeziorami Guzianka Mała i Bełdany. Śluza Guzianka to XIX-wieczny obiekt hydrotechniczny typu komorowego, umożliwiający połączenie pomiędzy jeziorami, których różnica poziomów wynosi ok. 2 metry. Drugim punktem programu w tym dniu było zwiedzanie Portu Lotniczego Olsztyn-Mazury. Dwugodzinny pobyt na lotnisku obejmowała: wizytę w terminalu pasażerskim, przejście kontroli bezpieczeństwa, wizytę w strażnicy Lotniskowej Służby Ratowniczo-Gaśniczej, spotkanie z sokolnikiem a także wejście na taras widokowy.
W czwartym, ostatnim dniu pobytu na Mazurach, członkowie kaliskiego SIMP-u zwiedzali Giżycko. Jedną z największych atrakcji Giżycka, obok portu jachtowego, jest Twierdza Boyen. To XIX wieczna fortyfikacja, która z założenia była fortem artyleryjskim. Jej powierzchnia to blisko 100 hektarów, mogło w niej pełnić służbę ok. 3000 żołnierzy. Twierdza, była obiektem militarnym o ważnym znaczeniu strategicznym w XIX i na początku XX w. Po zakończeniu I Wojny Światowej, w wyniku rozwoju techniki wojskowej, stała się obiektem drugorzędnym.
Po zwiedzaniu twierdzy, uczestnicy udali się w podróż powrotną do Kalisza, pełni pozytywnych wrażeń z pobytu na Warmii i Mazurach.
Tekst: Krzysztof Kowalski, Członek Zarządu Oddziału Kaliskiego SIMP
Zdjęcia: Krzysztof Krystyniak, Koło SIMP przy WSK „PZL-KALISZ” S.A.
„zdjęcie w trakcie uzupełniania”
Członkowie kaliskiego SIMP w Porcie Lotniczym Olsztyn-Mazury
Jedna z nieukończonych śluz Kanału Mazurskiego w Leśniewie.
Muzeum Nowoczesności” w Olsztynie.